ΜΥΣΤΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΛΜΗΡΟΥΣ

Ανακαλύψτε τα Βαρδούσια, τα αλπικά χωριά της Φωκίδας

Πενταγιοί

Λίγοι προχωρούν πέρα από την Παύλιανη. Όσοι το τολμήσουν όμως, μπαίνουν σε terra incognita στην ορεινή Φωκίδα, ένα κομμάτι της ανεξερεύνητης Ελλάδας με επιβλητικά τοπία που προξενούν δέος και κατάνυξη εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δραματικές αντιθέσεις στο τοπίο δημιουργεί η συνάντηση πελώριων ορεινών όγκων, της Οίτης, των Βαρδουσίων και της Γκιώνας και στο κέντρο η τεχνητή λίμνη του Μόρνου. Θρονιασμένα ανάμεσα σε αυτούς τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους, τα χωριά γύρω από τα Βαρδούσια είναι από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές της Ελλάδας. Εμείς γυρίσαμε έξι από αυτά τα χωριά και ανακαλύψαμε τοπία που κάνουν τις Άλπεις να ωχριούν και μια χούφτα κατοίκους με αυθεντικά χαμόγελα που στήνουν με κάθε ευκαιρία ρουμελιώτικα γλέντια που ζεσταίνουν την καρδιά. Κι όλα αυτά, περίπου 3 ώρες από την Αθήνα.

Σκαρφαλωμένη στα 950 μέτρα υψόμετρο, η Πενταγιού, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι την πατρίδα της θρυλικής Μαρίας Πενταγιώτισσας, έχει θεά προς την ανατολή την κορυφογραμμή των Βαρδουσίων. Ο τεράστιος πλάτανος στην πλακόστρωτη πλατεία συγκρατεί με δυσκολία το χιόνι στα αιωνόβια κλαδιά του. Όταν ξυπνάς το πρωί, στο ζεστό και φιλόξενο δωμάτιο του ξενοδοχείου,  αντικρίζεις τη χιονισμένη οροσειρά των Βαρδουσίων να σε καλημερίζει. Εδώ, με το κρύο σχεδόν να σου κόβει την ανάσα στα ανηφορικά λίθινα καλντερίμια, μπορείς να κάνεις ένα βήμα και να δεις τον εαυτό σου ή ακόμα και να ανέβεις στην πλαγιά και να ουρλιάξεις δυνατά από ευχαρίστηση πάνω από τα χιονισμένα βουνά, προσπαθώντας να νικήσεις τον αέρα που σφυρίζει. Κανείς δε θα σε ακούσει.

Bed & Food
Αρχοντικό Ξενοφώντα Ο ξενώνας βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, σε λιθόκτιστο αρχοντικό και διαθέτει  δωμάτια ευρύχωρα και περιποιημένα με εξοπλισμένη κουζίνα, πλούσιο πρωινό και εντυπωσιακή θέα της δασωμένης βουνοπλαγιάς, της Γκιώνας και των Βαρδουσίων. Στο σαλόνι που σίγουρα θα σας θυμίσει σπιτικό σαλόνι, μπορείτε να καθίσετε στο αναμμένο τζάκι και να διαλέξετε κάποιο από τα βιβλία της βιβλιοθήκης του ξενώνα και να βυθιστείτε στο διάβασμα (Πενταγιοί, τηλ.: 22660 52219, www.arxodikoxenofon.gr). Εν Πενταγιοίς Το παλιό δημοτικό σχολείο του 1862 μετατράπηκε σε ζεστό ξενώνα από πέτρα και ξύλο στη μεγάλη πλατεία του χωριού. Διαθέτει οχτώ δωμάτια με παραδοσιακά ξύλινα παντζούρια που κλείνουν από μέσα, μεγάλους χώρους και λιτή διακόσμηση. Τα πέντε μεγαλύτερα δωμάτια έχουν και σοφίτα με ξύλινη εσωτερική σκάλα και μπορούν να φιλοξενήσουν τρία και τέσσερα άτομα. Στην ταβέρνα του ξενώνα τα περισσότερα προϊόντα προέρχονται από την περιοχή και τη φάρμα των ιδιοκτητών: το λουκάνικο είναι χωριάτικο και χειροποίητο, οι πατάτες κομμένες στο χέρι και η χορτόπιτα με χειροποίητο φύλλο και χόρτα από το βουνό. Μην παραλείψετε να γευτείτε το κρασί από δικά τους ορεινά αμπέλια σε υψόμετρο 950 μέτρων, αλλά και το γνήσιο τσίπουρο που σερβίρεται βραστό με μέλι και γαρύφαλλο (Πενταγιοί, τηλ.: 22660 52340, www.enpentagis.gr).

Λιδωρίκι

Καθισμένοι στο καφενείο της πλατείας, με τον χιονισμένο γεροπλάτανο να δεσπόζει στο κέντρο της, δεν μπορούμε παρά να πάρουμε εντατικά μαθήματα ιστορίας για αυτή την ανεπίσημη πρωτεύουσα των κορυφογραμμών από τους γέρους με τα ροζιασμένα χέρια: για τα καπεταναίους και τους κλεφταρματωλούς που βρήκαν καταφύγιο εδώ στα χρόνια της τουρκοκρατίας, για την πρόχειρη φυλακή στη θέση Βαρούσι, όπου έκλεισαν τον Αθανάσιο Διάκο, για την πυρπόληση του  χωριού από τους ναζιστές στις 29 Αυγούστου 1944, για τα χιλιάδες γιδοπρόβατα που βόσκουν στα λιβάδια της Γκιώνας και παράγουν την περίφημη φέτα Λιδωρικίου, γνωστή στα πέρατα του κόσμου.

Το ιστορικό κεφαλοχώρι της κοιλάδας βρίσκεται στους πρόποδες της δυτικής πλευράς της οροσειράς της Γκιώνας σε υψόμετρο 560 μέτρων και αγναντεύει τη λίμνη του Μόρνου, τα Βαρδούσια και τις κορυφές της Γκιώνας. Μερικά χιλιόμετρα από το Λιδωρίκι, στο Μόρνο ποταμό, βρίσκεται το φράγμα που έχει δημιουργηθεί για την ύδρευση της Αθήνας και ακριβώς κάτω από το χωριό διέρχεται η μεγαλύτερη σήραγγα της Ελλάδας (μήκους 16,5 χλμ.), που διατρυπά τον όγκο της Γκιώνας και βγαίνει πάνω από το φρούριο της Άμφισσας.

Bed & Food
Καλλίπολις Διαθέτει το καλύτερο μπαλκόνι στη λίμνη του Μόρνου. Στο μεγάλο καθιστικό, η τζαμαρία μάς επιτρέπει να παρατηρούμε τα νερά και να αφήνουμε το βλέμμα να ξεκουράζεται πάνω στο γαλήνιο τοπίο. Θα βρείτε 10 δίκλινα και τρίκλινα προσεγμένα δωμάτια με αυτόνομη θέρμανση και βεράντα που καδράρει τη λίμνη. Το πρωινό σερβίρεται στο cafe του ισογείου (Λιδορίκι, τηλ.: 22660 22880, www.hotelkallipolis.gr). Οι Γιώργηδες Ακριβώς απέναντι από την πλατεία. Τα τραπέζια γεμίζουν από ντόπιους και περαστικούς, το βιολογικό κάρβουνο αρχίζει να καίγεται στην ψησταριά και οι πατάτες κόβονται στο χέρι. Δοκιμάστε γεμιστό μπιφτέκι, βραστή γίδα, πρασάτο λουκάνικο από το Καρπενήσι και κεφτεδάκια (Λιδορίκι, τηλ.: 22660 22225). Το καπηλειό του Βασίλη Βρίσκεται στην πλατεία του Λιδορικίου και σερβίρει κοτόπουλο ψητό σούβλας, νόστιμα σουβλάκια, γύρο και προβατίνα (Λιδορίκι, τηλ.: 22660 22017).

Κροκύλειο

Λιγοστοί κάτοικοι θα σε υποδεχτούν εδώ, στον τόπο καταγωγής του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, σκαρφαλωμένο στα 850 μέτρα υψόμετρο. Οι περισσότεροι έφυγαν για την Αμερική το 1950. Θα σου πουν να δεις το ρολόι που κοσμεί το καμπαναριό της πέτρινης εκκλησίας του Αϊ Γιώργη. Είναι γαλλικής κατασκευής του 1859 και αγοράστηκε το 1908 από έρανο που έκαναν μεταξύ τους όσοι δούλευαν εκείνο τον καιρό στο Λαύριο. Λένε, πως το 1909 το ρολόι έφτασε με καράβι μέχρι την Ερατεινή και από εκεί μεταφέρθηκε από τους χωριανούς ως το χωριό στα χέρια.

Θα πιεις κρυστάλλινο νερό από τις πέντε μεγάλες βρύσες-σήμα κατατεθέν του χωριού και για πρώτη φορά θα νιώσεις πώς είναι να ξεδιψάς. Και λίγο πριν σου βάλουν στην τσάντα ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί από το δικό τους για να πίνεις στην υγεία τους μόλις επιστρέψεις στη μεγάλη πόλη, θα σου δώσουν ραντεβού για το μεγάλο πανηγύρι του Αϊ Λιός στις 20 Ιουλίου και τον Αύγουστο για τα “Μακρυγιάννεια”.

Bed & Food
Το Κροκύλειο Μπροστά στην πλατεία του Κροκύλειου, ο ξενώνας λειτουργεί για πάνω από τρεις δεκαετίες. Τα πατώματα είναι ξύλινα, όπως και τα έπιπλα και τα κρεβάτια. Ζεστές κουβέρτες και ανεπιτήδευτη φιλοξενία από την κυρία Φρόσω. Μη χάσετε το πρωινό με ζυμωτό ψωμί και ντόπια προϊόντα (Κροκύλειο, τηλ.: 22660 41500). Παράδεισος Στο ψηλότερο σημείο του χωριού και με θέα στις πλαγιές, ο ξενώνας διαθέτει δωμάτια με τζάκι και μπαλκόνι, που μπορούν να φιλοξενήσουν από ζευγάρια μέχρι παρέες και οικογένειες πέντε ατόμων. Λειτουργεί και ταβέρνα με έμφαση στις σούβλες και τις πίτες (Κροκύλειο, τηλ.: 22660 41451, www.petrina-paradisos.gr).

Το Κροκύλειο Η κυρία Φρόσω ρίχνει στη μεγάλη κατσαρόλα τα χόρτα από το βουνό, βάζει τα κρεμμυδάκια δίπλα στο αγριογούρουνο για να το κάνει στιφάδο και κόβει πατάτες για να τις σερβίρει ζεστές με τα κεφτεδάκια. Συνοδέψτε με ζυμωτό ψωμί και δικό τους κόκκινο κρασί (Κροκύλειο, τηλ.: 22660 41500).

Συκιά

Το χωριό Συκιά της Φωκίδας είναι χτισμένο σε μια σκιερή πλαγιά της Γκιώνας, σε υψόμετρο 700 μέτρων περίπου. Από τη θέση της πήρε και το όνομά της, καθώς, σύμφωνα με τους μελετητές το Συκιά δεν προέρχεται από το ομόηχο δέντρο, αλλά από παραφθορά της λέξης σκιά. Υπάρχουν μάλιστα τμήματα του χωριού, που το χειμώνα δεν τα βλέπει καθόλου ο ήλιος! Λόγω της θέσης της άλλωστε κάτω από τα απόκρημνα βράχια του βουνού, τα οποία μάλιστα έχουν και αρνητική κλήση, πολλοί λάτρεις της αναρρίχησης προτιμούν τη Συκιά για το αγαπημένο τους χόμπι.

Η Συκιά βρίσκεται επίσης πολύ κοντά στην Πυραμίδα, την ψηλότερη κορυφή της Γκιώνας (2512 μέτρα) και στο περίφημο «Λαζόρεμα», μια από τις πιο εντυπωσιακές χαράδρες του βουνού.

Σε ένα από τα εντυπωσιακά σπήλαια της Γκιώνας, κοντά στη Συκιά, είναι χτισμένο και το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής. Πλήθος πιστών συρρέει από όλα τα γύρω χωριά για να προσκυνήσει στο εκκλησάκι, ανάμεσα στους πανάρχαιους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες, αλλά και τη μικρή φυσική λίμνη του σπηλαίου.

Το μικρό χωριό της Γκιώνας με τις μοναδικές ευκαιρίες για άθληση και βόλτες στη φύση που προσφέρει θεωρείται ιδανικός χειμερινός προορισμός και δεν είναι λίγοι εκείνοι που προτιμούν τη Συκιά και το ελβετικό της τοπίο για να χαλαρώσουν και το καλοκαίρι.

Διχώρι

Θεωρείται από πολλούς ένα από τα ομορφότερα ορεινά χωριά της Φωκίδας. Το Διχώρι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.131 μέτρων στην πλαγιά των Βαρδουσίων, στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού. Απέχει από την Άμφισσα περίπου 2,5 ώρες, δηλαδή 105 χλμ. ενώ από το Λιδωρίκι περίπου 45 χλμ. Όπως λέει και το όνομά του, στην ουσία αποτελείται από «δύο χωριά», το «Πάνω» και το «Κάτω» που χωρίζονται μεταξύ τους από το Ρέμα του Τσόνη. Το Διχώρι θα ακούσετε να το λένε και Καστανοχώρι, για τις πολλές του καστανιές, αλλά και Κωστάριτσα, το παλιό του σλάβικο όνομα που καταργήθηκε επισήμως το 1927.

Το φυσικό περιβάλλον στο Διχώρι είναι αξεπέραστο. Πανύψηλα έλατα στολίζουν τα Βαρδούσια, μαζί με κέρδους, βελανιδιές, καστανιές αλλά και τα πανάρχαια πλατάνια του χωριού και δημιουργούν ένα τοπίο αξεπέραστο και μοναδικό, αναλόγως την εποχή που θα το αντικρίσει κανείς. Το ελβετικό χειμωνιάτικο τοπίο, διαδέχεται η άνοιξη, όπου όλα ανθίζουν, το καλοκαίρι με τον ολόλαμπρο ήλιο και στη συνέχεια το φθινόπωρο, με τα μοναδικά του χρώματα στις αποχρώσεις του ζεστού κόκκινου και του καφέ. Τα άφθονα τρεχούμενα νερά στο Διχώρι δίνουν το δικό τους ξεχωριστό χρώμα, όχι μόνο στην εικόνα του τοπίου, αλλά και στους ήχους του, καθώς το γάργαρο νερό που κυλά, άλλοτε ακούγεται σαν κελάρυσμα και άλλοτε σαν ορμητικό βουητό, ειδικά όταν πρόκειται για τον Κοκκινοπόταμο και τις πάμπολλες πηγές του στην περιοχή.

Μέσα στο Διχώρι, με τα παραδοσιακά χτισμένα σπίτια με τις κόκκινες στέγες και τις καμινάδες, δεν θα πρέπει κανείς να παραλείψει να επισκεφθεί τις δύο ιστορικές εκκλησίες του χωριού. Η μια είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και βρίσκεται λίγο πιο πάνω από την κεντρική πλατεία. Το τέμπλο της αποδίδεται στον ξυλογλύπτη Ιωάννη Κιντώνη ενώ πολλές από τις εικόνες της είναι προεπαναστατικές, του 1813, ενώ οι περισσότερες ανάγονται στα μέσα του 19ου αιώνα. Στο Κάτω χωριό στο Διχώρι, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στέκει ακλόνητη από το 1728 και σύμφωνα με την παράδοση λειτούργησε ως κρυφό σχολείο κατά την Τουρκοκρατία.

Τείχιο

Το Τείχιο είναι το χωριό της Φωκίδας στο οποίο ανήκει ένα από τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Ελλάδας, η Μονή Παναγίας Βαρνάκοβας, που χρονολογείται από τον 11ο μ. Χ. αιώνα. Το χωριό βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Φωκίδας, ανήκει στο Δήμο Δωρίδος και μέχρι το 1929 λεγόταν Λυκοχώρι.

Ονομάστηκε Τείχιο σε αναφορά της αρχαίας ομώνυμης πόλης της Φωκίδας, που κάποιοι μελετητές τοποθετούν στη θέση του σύγχρονου χωριού, βάσει των αρχείων ερειπίων που έχουν εντοπιστεί. Στη θέση Βρανά, για παράδειγμα, βρέθηκαν αρχαία οικοδομικά κατάλοιπα και μικροαντικείμενα, ενώ στη θέση Καταφύδι, υπάρχουν ίχνη οχύρωσης. Εν τούτοις, υπάρχουν άλλες αρχαιολογικές μελέτες που θεωρούν πως το σημερινό Τείχιο ήταν η αρχαία Ποτιδάνεια, χωρίς έως σήμερα η επιστημονική κοινότητα να έχει καταλήξει σε οριστικό συμπέρασμα.

Στα γραφικά, λιθόστρωτα δρομάκια στο Τείχιο, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να απολαύσει τον περίπατό του σε ένα ήσυχο χωριό, χτισμένο μέσα στη φύση, ενώ δύο διατηρητέα μνημεία μαρτυρούν σήμερα τη μεγαλοπρέπεια του παρελθόντος. Πρόκειται για ένα αρχοντικό κτισμένο από Κωνσταντινοπολίτες τεχνίτες και την ενοριακή εκκλησία του χωριού: Το αρχοντικό κατασκευάστηκε από λαδωτή πέτρα και άλλα υλικά, ενώ είναι εντυπωσιακά τα σκαλιστά του ταβάνια. Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Τείχιο χτίστηκε το 1898 και ανακατασκευάστηκε στο τέλος του 20ού αιώνα.

Την επομένη του Δεκαπενταύγουστου, στις 16 Αυγούστου, διοργανώνεται στο Τείχιο η περίφημη «Γιορτή της πίτας» όπου συνοδεία κρασιού προσφέρονται παραδοσιακές πίτες από ντόπια υλικά, ενώ στήνεται τρικούβερτο γλέντι.

Υψηλό Χωριό

Το Υψηλό Χωριό ανήκει στο δήμο Δωρίδος της Φωκίδας και θα ακούσετε να λέγεται ή θα δείτε να γράφεται και «Ψηλό Χωριό». Η παλιά ονομασία του ήταν Νούτσομβρον και καταργήθηκε επισήμως το 1927.

Όπως είναι ξεκάθαρο από την ονομασία του είναι ένα από τα πιο ορεινά χωριά της περιοχής, χτισμένο στα 1200 μέτρα υψόμετρο, ανάμεσα από τις κορυφές των Βαρδουσίων Σκοτεινή (1537μ), Τσούπα (1609μ) και Αϊ-Νικόλας (1600μ).

Έλατα καταπράσινα και πανύψηλες καρυδιές περικλείουν το Υψηλό Χωριό δίνοντάς του ένα μοναδικό χρώμα και σχηματίζοντας ένα εξαιρετικού κάλλους φυσικό τοπίο. Τουλάχιστον πέντε βρύσες το περιβάλλουν και τα τρεχούμενα, γάργαρα νερά τους δίνουν ζωή στη φύση που οργιάζει σχηματίζοντας πυκνή βλάστηση και πανέμορφες εικόνες. Αξίζει, αν περάσετε από το Υψηλό Χωριό να σταματήσετε να δροσιστείτε στη Μεγάλη Βρύση, τον Λάκκο, την Τσερδεκλοβρύση, την Αραποστοβρύση ή την Καραϊνοβρύση.

Από το 1852 χρονολογείται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Υψηλό Χωριό, ενώ στο πάνω μέρος του χωριού βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος. Αξίζει να περπατήσετε και ως τα ακόμα οκτώ μικρά ξωκλήσια στις γύρω πλαγιές και κορυφές για να θαυμάσετε τα απαράμιλλης ομορφιάς τοπία της ορεινής Φωκίδας.

Πηγή: www.arttravel.gr, https://greece.terrabook.com